Aleksander Rodczenko.
"Eksperyment jest naszym obowiązkiem" twierdził Aleksander Rodczenko (1891-1956) - jeden z najważniejszych artystów XX wieku, gwiazda rosyjskiej awangardy, klasyk nowoczesnej fotografii.
Muzeum Narodowe w Krakowie we współpracy z Muzeum Moskiewskiego Domu Fotografii przygotowuje pierwszą w Polsce, wielką prezentację twórczości tego artysty. …
Aleksander Rodczenko.
Wernisaż: 21 maja 2012
Wystawa czynna 22 maja – 19 sierpnia 2012
Muzeum Narodowe w Krakowie – Gmach Główny, al. 3 Maja 1
"Eksperyment jest naszym obowiązkiem" twierdził Aleksander Rodczenko (1891-1956) - jeden z najważniejszych artystów XX wieku, gwiazda rosyjskiej awangardy, klasyk nowoczesnej fotografii.
Muzeum Narodowe w Krakowie we współpracy z Muzeum Moskiewskiego Domu Fotografii przygotowuje pierwszą w Polsce, wielką prezentację twórczości tego artysty.
Na wystawie Aleksander Rodczenko. Rewolucja w fotografii w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie pokażemy ponad trzysta prac. Trzonem ekspozycji będzie blisko dwieście zdjęć artysty, będących jednymi z tych, które zmieniły fotografię w sztukę, w tym tak znane, jak: Dziewczyna z leiką, Schody, Lila Brik czy seria konstruktywistycznych portretów miejskich. Zobaczymy też kolaże, fotomontaże i grafikę użytkową, m.in. okładki magazynów, plakaty i książki. Wszystkie prace pochodzą ze zbiorów Muzeum Moskiewskiego Domu Fotografii.
XX-wieczna rosyjska awangarda jest zjawiskiem wyjątkowym nie tylko w kulturze rosyjskiej, lecz także światowej. Zdumiewająca energia twórcza artystów tej niezwykłej epoki jest wciąż aktualnym źródłem inspiracji dla sztuki i dla wszystkich, którzy interesują się dorobkiem artystycznym tego okresu.
Aleksander Rodczenko był bezsprzecznie jednym z głównych twórców ideologii, a także artystycznej atmosfery tego okresu. Malarstwo, dizajn, teatr, kino, typografia i fotografia – wszystkie dziedziny, które interesowały artystę – ulegały przeobrażeniom, otwierając się na zupełnie nowe kierunki. Wczesne lata dwudzieste zeszłego wieku były – cytując Wiktora Szkłowskiego, jednego z najznamienitszych współczesnych krytyków i teoretyków – „okresem przejściowym” – czasem, gdy na krótko, przelotnie, doszło do rezonansu pomiędzy eksperymentem społecznym i artystycznym.
To wtedy, w 1924 roku, fotografię zdominował Aleksander Rodczenko, znany już wówczas artysta, kierujący się w swej estetyce hasłem „Eksperyment jest naszym obowiązkiem”. Efektem tego podejścia była fundamentalna zmiana w postrzeganiu istoty fotografii i roli fotografa – pojawiło się myślenie konceptualne. Fotografia przestała ograniczać się do odzwierciedlania rzeczywistości, stała się także środkiem wizualnego przedstawiania dynamiki myśli ludzkiej.
Rodczenko przeniósł na grunt fotografii teorię konstruktywizmu i opracował metody i środki jej praktycznego zastosowania. Odkryte przezeń narzędzia zyskały ogromną popularność. Posługiwali się nimi jego uczniowie i twórcy o podobnych zapatrywaniach, ale także jego estetyczni i polityczni adwersarze. Jednak samo zastosowanie „metody Rodczenki” – ukośnej kompozycji, skrótu perspektywicznego i podobnych środków – nie gwarantowało automatycznie dziełu wysokiej rangi artystycznej. Sztuka Rodczenki-fotografa to nie tylko środki formalne, za które tak bezlitośnie krytykowano go pod koniec lat dwudziestych; to przede wszystkim głęboki romantyzm, cechujący jego twórczość już od lat studenckich. Dość wspomnieć choćby niezwykłe listy-opowieści pisane do Warwary Stiepanowej. Romantyczna aura dzieciństwa spędzonego za kulisami teatru, w którym pracował ojciec znalazła przełożenie w wyrazistej utopijnej filozofii Rodczenki konstruktywisty, który wierzył w możliwość przemiany ludzkości i świata.
W latach dwudziestych, tworząc kolejne cykle fotograficzne, Rodczenko formułował coraz to nowe zadania i manifesty odnoszące się do tego, czym będzie i fotografia, i życie, gdy już przejdą transformację za sprawą idei konstruktywizmu.
W latach trzydziestych, zwłaszcza pod koniec, podjął próbę analizy życia i twórczości – również własnej – uwięzionych w realiach socrealizmu.
Aleksander Rodczenko pozostawił po sobie dzięki drukowanym artykułom i pamiętnikom unikatowy zapis artystycznych przemyśleń rosyjskiego fotografa-filozofa, który przeżył historyczny kataklizm, będący źródłem tragicznego wewnętrznego konfliktu świadomych założeń i podświadomej potrzeby tworzenia.
Zniechęcony ciągłymi rewolucyjnymi zmianami, które generowały rzeczywistość daleką od ideałów inspirujących go we wczesnym okresie twórczości, pisał w dzienniku pod datą 12 lutego 1943: „Sztuka ma służyć ludziom, ale ludzi prowadzi się w tej chwili w niewiadome. Ja chcę prowadzić ludzi ku sztuce, a nie używać sztuki, by ich ku czemukolwiek prowadzić. Czy urodziłem się zbyt wcześnie czy zbyt późno? Sztuka musi być oddzielona od polityki…”.
W ostatnich latach życia Rodczenko zdradzony przez przyjaciół i uczniów, pozbawiony prawa do tworzenia i zarabiania sztuką na życie, do wystawiania, usunięty ze Związku Artystów i w bardzo złym stanie zdrowia, był mimo wszystko bardzo szczęśliwym człowiekiem. Miał rodzinę: przyjaciółkę i „towarzysza broni” Warwarę Stiepanową, córkę Warwarę Rodczenko, jej męża Nikołaja Lawrentiewa, wnuka Aleksandra Lawrentiewa i jego rodzinę – niewielki, acz bardzo zżyty klan emanujący twórczą energią. Gdyby nie owa rodzina, Moskiewski Dom Fotografii, pierwsze w Rosji muzeum fotografii, mógłby nigdy nie powstać.
Organizatorzy wystawy:
- Muzeum Moskiewski Dom Fotografii Muzeum Narodowe w Krakowie
- Urząd Miasta Moskwy
- Wydział Kultury Urzędu Miasta Moskwy
Kurator: Olga Swibłowa, dyrektor Muzeum Moskiewskiego Domu Fotografii
Koordynatorki: Olga Jaros, Beata Foremna
Wystawa zorganizowana w ramach Festiwalu Miesiąc Fotografii w Krakowie 2012
Mecenas Muzeum Narodowego w Krakowie: PZU
Partner wystawy: Canon Polska
Patroni medialni: Arteon, FOTO